Út­boð vegna snjó­moksturs endaði með mála­ferlum

Verktakinn fór fram á viðurkenningu á bótaskyldu vegna tjóns sem hann sagði fela í sér missi á hagnaði, sem hann kynni að hafa notið ef hann hefði ekki verið sniðgengin við úthlutun verkefna sem lægstbjóðandi í útboðinu „Snjómokstur og hálkuvarnir á Akureyri árin 2019-2022“ fyrir tímabilið frá 25. október 2019 til 31. október 2020.

Þá krafðist hann einnig viðurkenningar vegna tekjutaps sem hann sagðist hafa orðið fyrir á tímabilinu 1. nóvember 2020 til 31. mars 2021 og sagði það tilkomið vegna ákvörðunar Akureyrarbæjar um að fresta innleiðingu ferilbúnaðar hinn 16. nóvember 2020, í stað þess að rifta samningum við þá verktaka sem höfðu ekkiútbúið tæki sín með búnaði til ferilvöktunar hinn 1. nóvember 2020.

Sömuleiðis krafðist hann bóta vegna tekjutaps sem hann kvaðst hafa orðið fyrir eftir að hafa verið sniðgenginn við úthlutun verkefna sem lægstbjóðandi í sama útboði.

Stefnandinn byggði kröfu sína á því að Akureyrarbær hefði á „saknæman og ólögmætan hátt“ brotið í fyrsta lagi gegn forgangsreglum, í öðru lagi gegn hlutfallsviðmiði og í þriðja lagi gegn skyldu til að rifta samningum við alla aðra verktaka en stefnandanum vegna skilyrðis umferilvöktunarbúnað. Þá hélt hann því fram að brotin hefðu verið framin í því skyni að hygla öðrum bjóðendum á hans kostnað.

Var með lægsta boð í fimm flokkum

Forsaga málsins er sú að í byrjun september 2019 var verkið „Snjómokstur og hálkuvarnir á Akureyri árin 2019-2022“ boðið út af  Akureyrarbæ og voru útboðsgögn afhent 12. september 2019.

Samkvæmt útboðslýsingu fólst verkefnið í hreinsun á snjó og krapa af götum, gangstígum og bifreiðastæðum auk sandburðar á götur, gangstíga og bifreiðastæði. Hægt var að bjóða í 19 mismunandi flokka sem tækjum var skipt í samkvæmt útboðsskilmálum. Mismunandi kröfur voru gerðar til tegundar, eiginleika, stærðar og aflstækja eftir flokkum.

Útboðið gilti fyrir Akureyri í heild sinni og var gert ráð fyrir því að semja við fleiri en einn aðila á grundvelli einingarverða í hverjum flokki, auk þess sem verktakinn myndi jafnframt nota eigin tæki sveitarfélagsins til aðsinna snjómokstri og hálkuvörnum. Var óskað eftir tilboðum í tímagjald verktaka.

Tilboð voru opnuð 27. september 2019 en fimmtán verktakar skiluðu inn tilboðum. Þann 11. október 2019 samþykkti umhverfis-og mannvirkjaráð bæjarins að gengið yrði til samninga við tólf verktaka, sem allir uppfylltu kröfur útboðsins og í kjölfarið var skrifað undir 78 samninga.

Stefnandinn í málinu tók þátt í fimm flokkum útboðsins og var með lægsta boð í þeim öllum. Var gengið til samninga við hann 15. nóvember 2019. Samkvæmt útboðsskilmálum átti hann að vera í forgangi þegar tæki væru kölluð út í framangreindum flokkum en ef verktaki með hagstæðasta tilboð gæti ekki sinnt útkalli, þá yrði leitað til verktaka með næst hagstæðasta tilboðið og síðan koll af kolli.

Sagði bæinn hafa brotið forgangsreglur í 88 skipti

Fram kemur í gögnum málsins að snjómokstur og hálkuvarnir hjá Akureyrarbæ sé fyrst og fremst í höndum Umhverfismiðstöðvar bæjarins. Þegar verðurfari háttar þannig að snjór er of mikill til þess að Umhverfismiðstöð ráði ein við verkið er nauðsyn að geta kallað til aðra verktaka til að mæta auknu álagi, gera fólki kleift að komast til vinnu og skóla, tryggja öryggi vegfarenda og halda umferð neyðarbíla gangandi.

Þá kemur fram kemur að útboð verktakans, stefnandans í málinu, miðaðist því við að fá tilboð í tímaverð fyrir vélar og tæki í mismunandi flokkum,sem myndu gilda í framangreindum útköllum á álagstímum. Í útboðinu fólst hins vegar ekki að tilteknum verkefnum væri úthlutað til bjóðenda.

Stefnandinn hélt því fram að í alls 27 skipti árið 2019, og 61 skipti árið 2020 hefði Akureyrarbær brotið gegn forgangsreglum tiltekins ákvæðis í útboðsskilmálum, með því að annað hvort kalla út vélar í flokki sem verktakinn var lægstbjóðandi í, án þess að kalla hann fyrst til vinnu, eða með því að aðrir en hann sjálfur hafi verið lengur við störf í þessum flokkum umrædda daga.

Skýringar Akureyrarbæjar töldust málefnalegar

Að mati dómsins tókst verktakanum hins vegar ekki að hrekja skýringar bæjarins, sem taldar voru eðlilegar og málefnalegar. Í forgangsreglum ákvæðisins sem um ræðir kemur fram að lægstbjóðandi sitji fyrir um vinnu á þann hátt að haft skal samband við hann á undan öðrum bjóðendum vegna verkefna í viðkomandi flokki. Hins vegar felst ekki í ákvæðinu að tryggt sé að lægstbjóðandi fái ávallt mestan tímafjölda innan hvers útkallsdags af þeim tækjum sem kölluð eru út í þeim tilvikum þegar kalla þarf út fleiri en eitt tæki.

Þá benti dómurinn á að í útreikningum verktakans hafi ekkert tillit verið tekið til fjölda tækja á vegum hvers verktaka í útboðinu,en verktakinn hafði einungis yfir einu tæki að ráða í þeim flokkum sem hann bauð í, alls fimm tæki í upphafi, fjögur viku eftir undirritun samnings og síðar þrjú. Þá kemur fram að í útboðsskilmálum segi hvergi að snjómokstursverkefni dreifist jafnt á alla tækjaflokka.

Að mati dómsins lagði Akureyrarbær fram málefnalegar skýringar á vali vinnuvéla með tilliti til verkefna og taldi dómurinn að þær skýringar brytu á engan hátt í bága við útboðsskilmála eða réttmætar væntingar bjóðenda.

Í niðurstöðu dómsins segir að Akureyrarbær hafi ekki sýnt fram á annað en að eðlilegar skýringar séu á því að stærstu verktakarnir í útboðinu sinntu hlutfallslega fleiri verkefnum en stefnandinn í málinu.

„Samkvæmt öllu því sem rakið hefur verið hér að framan eiga hinar tilbúnu forsendur stefnanda um hlutfallsviðmið á milli flokka við úthlutun verkefna sér enga stoð í gögnum málsins. Fer því fjarri að stefnandi hafi með útreikningum sínum,eða öðrum staðhæfingum um brot gegn jafnræði sem vikið hefur verið að hér að framan, sýnt fram á saknæma og ólötmæta háttsemi stefnda við úthlutun verkefna á grundvelli útboðsins,“ segir jafnframt í niðurstöðu dómsins.

Akureyrarbær var því sýknaður af kröfum verktakans en verktakanum sjálfum var gert að greiða bænum tvær og hálfa milljón króna í málskostnað.

Dómur Norðurlands eystra.

Heimild: Visir.is