Forstöðumaður Útlánaáhættu Landsbankans segir að ekki sé víst að allir verktakar muni geta mætt kröfum um aukið eigið fjárframlag regluverks ESB svo framkvæmdarlán fái lægri áhættuvog.
Páll Guðmundsson, forstöðumaður Útlánaáhættu Landsbankans, segir að langstærstur hluti af framkvæmdalánum bankans fari í 150% áhættuvog, eftir að CRR III-regluverkið verður samþykkt af Alþingi í haust líkt og stendur til.
Að sögn Páls þýðir það þó ekki endilega að svo verði í framtíðinni.
Líkt og Viðskiptablaðið greindi frá í síðustu viku gæti innleiðing Capital Requirements Regulation III (CRR III), nýs regluverks Evrópusambandsins um eiginfjárkröfur banka, hækkað vexti á framkvæmdalánum um allt frá 1 til 1,9 prósentustig.
Í nýlegri greiningu Landsbankans á áhrifum regluverksins kemur fram að samanlögð útlán bankanna til byggingarstarfsemi voru 338 milljarðar í lok ágúst. Innleiðing CRR III mun því auka vaxtakostnað í greininni um 3,5 til 4,5 milljarða.
Viðskiptablaðið greindi frá því í vor að regluverkið myndi lækka áhættuvegnar eignir (REA) íslenskra banka um á annað hundrað milljarða.
Hins vegar hefur ávallt verið ljóst að regluverkið myndi hafa neikvæð áhrif á eiginfjárhlutfall framkvæmdalána, sem myndi hafa mest áhrif til hækkunar á áhættuvegum eignum.
Til einföldunar þá er áhættugrunnur reiknaður eftir áhættuvog (%) sem ræðst m.a. af eiginleikum útláns og lántaka. Því hærri sem áhættuvogin er því meiri áhætta fylgir láninu sem leiðir til meiri eiginfjárbindingar bankans sem eykur kostnað við lánveitingu.
„Það er hægt að ná lægri áhættuvog með því að leggja fram meira eigið fé í upphafi og þá lækka eiginfjárkröfur hjá bankanum og kostnaðurinn við lánin þar af leiðandi. En það að verktaki eða fyrirtæki leggi fram meira eigið fé inn í verkefni er heldur ekki ókeypis og ekkert endilega mögulegt fyrir alla verktaka,“ segir Páll.
Spurður um möguleikann á að fjármálastöðugleikanefnd lækki eiginfjárauka á ákveðin lán segir hann nefndina verða að svara fyrir það.
„Það hefur áhrif og það væri hægt að horfa á eiginfjárkröfur eða eiginfjáraukana ef við viljum hafa meiri auka á tilteknum geirum og slaka annars staðar, meðal annars út frá stærri markmiðum eins og að við viljum ekki ýta upp byggingarkostnaði upp úr öllu marki,“ segir Páll.
Íslensk heimili hafa verið að sækja mun meira í verðtryggð húsnæðislán frá lífeyrissjóðunum en áður samkvæmt tölum frá Seðlabankanum í september nam útlánavöxturinn á fyrstu sjö mánuðum ársins yfir 80 milljörðum, meira en allt árið í fyrra þegar lífeyrissjóðirnir lánuðu samtals um 67 milljarða til sjóðsfélaga sinna.
Spurður um hvort líkur séu á að regluverkið muni ýta undir aukin lán utan hins hefðbundna bankakerfis segir Páll að sú þróun gæti haldið áfram.
„Regluverkið gildir um banka og verðbréfafyrirtæki en ekki lífeyrissjóði. Þetta snertir því ekki alla lánveitendur með sama hætti. Hvort þessar breytingar á regluverkinu muni hafa þessi áhrif er erfitt að segja til um. Það ætti fremur að skoða þetta í samhengi við allar þær breytingar sem hafa verið innleiddar á síðustu tíu til fimmtán árum í átt að stífara regluverki.
Mikið af því er til góðs og bætir öryggi og dregur úr áhættu en það er vert að spyrja þeirrar spurningar, oftar núna en var gert í byrjun, hvað aukið öryggi og minni áhætta kostar og hvað það má kosta. Við einhver mörk fara viðskiptavinir, fólk og fyrirtæki, að leita annað þar sem hægt er að fá lán á betri kjörum vegna þess að regluverkið er ekki eins íþyngjandi.
Þá erum við farin að draga úr þeim öryggisþáttum sem regluverkið innleiðir. Þá gerir það minna en ekkert gagn. Þessi þróun er þannig að ef þú þrengir skorður um of eða eykur kostnað um of þá leita viðskipti annað og þá ertu ekki að stýra áhættunni eins þar og það býður upp á óvissuna sem því fylgir,“ segir Páll.
Páll segir að Landsbankinn muni reyna að vinna með verktökum til að finna leiðir til að þeir geti uppfyllt þessar kröfur og komist þannig hjá auknum kostnaði, eins og hægt er.
Millilagsfjármögnun til að brúa bilið
Úlfar Freyr Stefánsson, framkvæmdastjóri áhættustýringar Arion banka, segir að flest framkvæmdalán í núverandi lánasafni Arion banka muni falla í 150% flokkinn. „Það eru hins vegar tækifæri til að breyta því fyrir nýjar lánveitingar, sér í lagi eftir að krafan um eiginfjárframlag var lækkuð úr 35% í 25%.
Sú breyting gefur bankanum meiri möguleika á að veita lán sem komast hjá því að lenda í 150% flokknum og það verður þannig heilbrigður hvati til áhættumildunar í takt við venjur á þessum markaði. Umrædd breyting á áhættuvogum gæti hins vegar leitt til breytinga á markaðnum með tilkomu millilagsfjármögnunar til að brúa bilið.
© Eyþór Árnason
„Bankinn lánar upp að vissu marki þannig að hann verður undir mörkum hvað varðar eiginfjárbindinguna og þá skapast tækifæri fyrir aðila utan bankakerfisins að stíga inn og lána það sem vantar upp á og tekur eðli máls samkvæmt meiri áhættu,“ segir Úlfar.
Byggingarverktakar gætu þannig lagt fram eigið fé eftir getu og verið með blöndu af bankaláni og millilagsfjármögnun. Spurður um hvort það muni þó ekki hafa í reynd sömu áhrif á kostnað við framkvæmdir og þar af leiðandi íbúðarverð ef byggingarverktaki þurfi að leggja fram 25% af söluverðmæti eignar, svarar Úlfar:
„Fjármagnskostnaður mun hækka hvort sem það kemur í gegnum aukið eiginfjárframlag eða hærri vaxtakostnað.“
Heimild: Vb.is
