Eftirspurn eftir Svansvottun bygginga hefur aukist gríðarlega undanfarin ár á Norðurlöndunum sem og á Íslandi.
Umhverfisáhrif byggingargeirans eru ótvíræð en þó má sjá jákvæð teikn á lofti, svo sem í auknum áhuga og þekkingu íslenskra verktaka og birgja á umhverfisvottunum.
Árið 2017 reis fyrsta Svansvottaða nýbyggingin á Íslandi og eftir það fór boltinn að rúlla hérlendis. „Fyrsta húsið er einbýlishús í Urriðaholti sem byggt var af Finni Sveinssyni og var það ákveðið frumkvöðlaverkefni og fyrsta kynning byggingargeirans hérlendis af viðmiðum Svansins fyrir nýbyggingar.
Síðan þá hefur verið veldisvöxtur í nýjum umsóknum um Svansvottuð verkefni. Í dag er einungis tveimur verkefnum á Íslandi lokið en þar undir eru 35 íbúðareiningar.
Þá eru rúmlega 40 einingar í viðbót í byggingu eins og er, og mörg verkefni að bætast við þessa dagana þar sem bygging er ekki hafin,“ segir Bergþóra Kvaran, sérfræðingur Svansins.
„Þegar byggt er eftir viðmiðum Svansins er áherslan fyrst og fremst á að minnka neikvæð áhrif á umhverfið, en byggingariðnaðurinn er sá iðnaður sem losar mest af gróðurhúsalofttegundum á heimsvísu.
Einnig er mikil áhersla lögð á að draga úr skaðlegum efnum sem notuð eru í byggingum til þess að tryggja betri innivist fyrir íbúa eða aðra notendur byggingarinnar.
Með því að draga úr skaðlegum efnum eru auknar líkur á að hægt verði að endurnota eða endurvinna efnin við lok líftíma byggingar.
Þannig styðja kröfur Svansvottunar líka við hringrásarhagkerfið,“ segir hún. Viðmið Svansins fyrir einstaka vöruflokka, svo sem nýbyggingar og endurbætur húsnæðis, eru endurskoðuð reglulega og hert.
Þetta tryggir að kröfurnar sem við setjum byggi á nýjustu vitneskju og taki tillit til þróunar á markaðnum.
Hagrænir hvatar styðja við umhverfisvottaðar framkvæmdir
„Enn sem komið er hafa einungis verið byggð Svansvottuð íbúðarhúsnæði hér á landi en til stendur að byggja fyrsta Svansvottaða grunnskólann, Kársnesskóla, og er Kópavogsbær þannig fyrsta sveitarfélagið sem sækir um Svansvottun fyrir framkvæmd á vegum sveitarfélagsins,“ segir Bergþóra og bætir við að sveitarfélögin spili stórt hlutverk þegar kemur að umhverfisvottuðum byggingum og hafa ýmis tækifæri til að greiða götu slíkra verkefna.
„Bæði með því að leggja sjálf áherslu á vottanir í sínum framkvæmdum en líka með því að beita hagrænum hvötum. Til að mynda veitir Hafnarfjarðarbær nú afslátt af lóðarverði fyrir Svansvottaðar byggingar og byggingar með BREEAM-vottun.“
Góðir hvatar
„Það hefur einnig færst í aukana að fjármálastofnanir séu með hagræna hvata sem styðja við umhverfisvottaðar framkvæmdir, þar má nefna bæði betri lánakjör fyrir framkvæmdaaðila og niðurfelling lántökugjalda fyrir einstaklinga sem kaupa vottað íbúðarhúsnæði,“ segir Elva Rakel Jónsdóttir, framkvæmdastjóri Svansins, og bætir við að með vorinu klárist fyrsta verkefnið utan höfuðborgarsvæðisins þar sem Faktabygg er að klára parhús fyrir Þingeyjarsveit sem er staðsett á Stóru-Tjörnum.
„Einnig komu í þessum mánuði fyrstu Svansvottuðu íbúðirnar á almennan markað, en þar er um að ræða 16 íbúðir í raðhúsum í Urriðaholti sem Vistbyggð stendur á bak við.
Við hjá Umhverfisstofnun sjáum einnig aukinn áhuga frá stórum byggingarverktökum á að taka uppbyggingu heilla íbúðahverfi í gegnum vottunina þannig að þróunin hérna heima er bara rétt að byrja,“ segir hún.
Dæmi um slíkt verkefni er nýi miðbæjarkjarninn á Selfossi, en þar mun allt íbúðarhúsnæði vera Svansvottað og allt annað rými fylgja viðmiðum Svansins í einu og öllu.
Veldisvöxtur á Norðurlöndunum
Í nýrri tölfræði frá Norrænni umhverfismerkingu sést skýr þróun í umfangi Svansvottaðra bygginga en það hefur þrefaldast frá byrjun janúar 2018 til janúar 2021.
Í dag eru um 18.000 Svansvottaðar byggingar á Norðurlöndunum og um 31.000 til viðbótar í byggingu.
Á Íslandi hefur málaflokkurinn líka stækkað mjög hratt síðustu misseri og mörg stór verkefni eru í farvatninu.
Þá hefur áhuginn einnig aukist umtalsvert og fyrirspurnum fjölgar hratt til Umhverfisstofnunar varðandi umhverfisvottaðar nýbyggingar og endurbætur.
Hvað er það sem einkennir Svansvottaða byggingu?
Auk þess sem Svansvottaðar byggingar hafa góð áhrif á umhverfið er einnig lögð áhersla á:
• Strangar kröfur um innihald skaðlegra efna í bygginga- og efnavöru.
• Góða innivist þar sem kröfur eru gerðar til dagsbirtuhönnunar, loftræsingu, rakamælinga o.fl.
• Lægri orkunotkun.
• Krafa um að nota við úr sjálfbærri skógrækt.
• Gæðakerfi á byggingartímanum.
Svansvottunin miðast einungis við sjálfa bygginguna og geta eftirfarandi tegundir húsnæðis fengið vottun: Fjölbýlishús, einbýlishús, þjónustuíbúðir aldraðra, frístundahús, grunnskólar og leikskólar Svanurinn hefur einnig gefið út viðmið fyrir endurbætur á húsnæði sem nær yfir sömu tegundir ásamt skrifstofuhúsnæði.
Fyrsta endurbótaverkefnið á Norðurlöndunum var einmitt á Íslandi, en Reitir fasteignafélag luku við vottaðar endurbætur á skrifstofurými Umhverfisstofnunar í september 2020.
Heimild: Frettabladid.is
